|
CÂY SAPIN NOËL
Cây Noel tập hợp rất nhiều biểu tượng chỉ về sự phong phú mà thiên nhiên đã cho chúng ta : ánh sáng, thiên thần, trái cây, đồng nội, rừng rậm và đại dương. Ngôi sao chói sáng chiếu trên chóp ngọn báo hiệu chấm dứt chuyến du hành, nơi náu ẩn cuả sự thanh bình.
Người Xen-tơ (Celte) cho rằng ngày 24 tháng 12 là ngày phục hưng của mặt trời. Họ có phong tục kết hợp vào mỗi tháng âm lịch một loại cây, vào thời đó, cây văn sâm (épicéa) được họ tặng cho là cây của sự sinh sản.
Vào thế kỷ thứ 11, người ta trình bầy những cảnh tượng được gọi là huyền bí, trong đó có Thiên đàng rất phổ thông suốt thời kỳ Adventus (tiếng la tanh) - “sự đến” - kéo dài 4 tuần lễ từ 11 tháng 11 đến 6 tháng 1 những nghi thức tôn giáo sửa soạn cho Noel . Được treo thêm vào những trái táo, lúc đó cây sa pin biểu tượng cho cây thiên đường. Trong thế kỷ thứ 15, vào ngày 24 tháng 12 những người tin đạo bắt đầu đem cây sa pin đặt trong nhà , ngày lễ của ông Adam và bà EVe ( thủy tổ loài người theo thánh kinh của đạo thiên chúa ).
Vào năm 1512 cây sa - panh (sapin) hay còn gọi là cây Noel hoặc cây của Chúa được nêu lên lần đầu tiên tại vùng Alsace - miền đông nước Pháp, giáp biên giới với nước Đức. Vào thời kỳ này còn lưu lại những tài liệu chứng thực một lễ được cử hành vào ngày 24 tháng 12.
Người ta nói đến việc trang hoàng những ngôi nhà với những cành cây đã được chặt 3 ngày trước đó.
Một số tài liệu còn lưu lại cũng chứng nhận có một buổi lễ được tổ chức vào ngày 24 tháng 12 năm 1510 tại Riga ở Lettonie với những thương gia nhẩy múa quanh một cây có trang hoàng những bông hồng nhân tạo trước khi đốt cháy cây này.
Năm 1546, người ta đề cập một cách nghiêm chỉnh đến cây Noel khi thành phố Sélestat tại vùng Alsace cho phép dân chúng được chặt những cây xanh cho mùa Noël vào đêm Saint Thomas (thánh Tô-ma), 21 tháng 12.
Tượng trưng cho sự tinh khiết, những bông hồng được xử dụng trong những thứ trang trí cây sa pin tại Alsace vào thế kỷ thứ 16 cũng như bánh, kẹo là những món vật tế. Những trái táo cũng là một giá trị tượng trưng vì theo lịch cũ của các thánh thì ngày 24 tháng 12 dành riêng cho Adam và Eva, được phong thánh bởi những giáo hội phương đông.
Vào lúc này, giáo hội La Mã coi cây Noël như là một việc làm của những “kẻ tà giáo” việc này kéo dài cho đến giữa thế kỷ thứ 20 vì lẽ trước khi xuất hiện lễ Noël đã có một nghi thức “tà giáo” trong những buổi lễ điểm chí mùa đông : người ta trang hoàng một cái cây, tượng trưng cho sự sống, với những trái cây, bông hoa và lúa mì.
Sau đó, người ta treo lên đỉnh cây một ngôi sao, tượng trưng cho ngôi sao Bethléem hướng dẫn những vua Mages . Kể từ đó cây Noël chinh phục dần dần những cộng đồng theo đạo Tin Lành Đức ở phía Bắc và những thành phố lớn và đã chiếm ngự một vị trí trong 2 giáo hội - La Mã và Tin Lành. Một bức tranh khắc vào năm 1806 về một cây sa pin được trang hoàng với những nhân vật tý hon, những thú vật, chim và bánh cắt phần.
Năm 1560, vào thời kỳ Reforme (cải cách), những người Tin Lành từ chối tượng trưng sự Giáng Sinh bằng một nhà bè (crèche)- máng cỏ - giống như người theo đạo Thiên chúa La Mã. Họ phát huy truyền thống cay sa pin như một tượng trưng cho thiên đàng của ông Adam, bà Eve và sự nhận thức về điều tốt, điều xấu.
Phong tục cây sa pin Noël đã từ đó lan tràn khắp các nước Âu Châu Tin Lành, Đức và vùng Bắc Âu.
Tại Pháp , cây Noel được đem vào lâu đài Versailles năm 1738 bởi Marie Leszcynska,gốc Ba Lan, vợ vua Louis XV . Sau đó vào năm 1837, công chúa Hélène de Mecklembourg người gốc Đức, sau khi thành hôn với công tước d’Orléans đã trưng cây sapin tại điện Tuileries.
Tục lệ cây Noël được phổ biến rộng khắp các nước kể từ sau cuộc chiến năm 1870. Những người dân di cư gốc Alsace-Lorraine là những người đóng góp một phần không nhỏ trong việc “quảng bá ” tục lệ này tại Pháp: “Hễ nơi nào có một gia đình người gốc Alsace - Lorraine là nơi đó có cây sa pin “. Vào cuối thế kỷ thứ 19 toàn nước Pháp đã chấp nhận tục lệ cây Noël.
Vào thế kỷ thứ 18, tục lệ trang hoàng cây sa pin đã được phổ biến rộng rãi tại các quốc gia Đức, Pháp và Áo .
Năm 1841, hoàng tử Albert (gốc Đức), lấy nữ hoàng Victoria, đã dựng lên một cây Noel tại lâu đài Windsor, Anh quốc rồi từ đó tục lệ này được lan truyền đến giới trưởng giả sau đó đến những nhà thường dân. Vào triều đại vích-tô-riên (victorien), một cây sa pin đẹp phải có 6 cành cao và đặt trên một chiếc bàn phủ nắp hoa nổi màu trắng. Người ta trang hoàng những vòng hoa, những hộp kẹo nhỏ xinh sắn và những bông hoa làm bằng giấy.
Cây Noel được đem vào Canada vào cuối thế kỷ thứ 18 trước khi trở thành một tập tục tại Anh quốc. Sau đó cây Noël xuất hiện tại toà Bạch Ốc - Hoa Kỳ.
Tuy rằng cây Noel đầu tiên cũng không khác cây Noel ngày nay nhưng chưa trang hoàng ánh sáng. Vào thế kỷ thứ 17 và 18 người ta bắt đầu nhìn thấy những cây sa pin đầu tiên trưng đèn sáng : bắt đầu với sáp ong , những vỏ trái hồ đào chứa dầu trong có một cái bấc nhỏ hoặc những cây đèn cầy thật mềm quấn quanh những chiếc cành cây sa pin . Sau đó kể từ năm 1880 với sự sáng tạo ra điện, cây Noël đã được chiếu sáng với những chiếc bóng đèn lần đầu tiên tại Hoa Kỳ tuy nhiên việc này cũng còn rất hiếm hoi vì sự đắt đỏ của những dàn bóng đèn điện.
Những thành phần dùng vào việc trang hoàng đầu tiên làm ở nhà rồi sau đó được sản xuất kỹ nghệ .
Cho đến năm 1950, Đức và những quốc gia Đông Âu là nơi sản xuất những đồ trang trí cho cây Noël.
Những người thợ thủ công xử dụng những nguyên vật liệu như thủy tinh thổi, quấn, đúc khuôn hoặc kim loại, sáp ong hay gỗ.
Người ta cũng sản xuất những nhân vật nhỏ xíu bằng vải, sợi kim loại nhỏ ( xuất phát từ vùng Lyon Pháp).
“Boule de Noël” (viên thủy tinh Noël tròn) dùng để trang trí cây sapin được tạo ra từ Meisenthal - Moselle vùng Lorraine - miền đông nước Pháp một cách thật tình cờ : Theo tục lệ thường người ta treo những qủa táo trên những nhánh cây sa pin, nhưng vào năm 1858, mùa đông thật cực kỳ lạnh nên táo không còn được nữa. Một người thợ làm thủy tinh nấy ra ý kiến đề đem lại một chút vui cho ngày lễ nên đã tạo ra những trái “boule de Noël” bằng thủy tinh tượng trưng cho những quả táo hay những trái cây khác - “Boule de Noël” đã ra đời. |
|