quái kiệt TRẦN VĂN TRẠCH

anhz27

Ca nhạc si Trần Van Trạch, tên thật là Trần Quang Trạch, sinh nam 1924 ở Mỹ Tho, sinh trưởng trong một gia dình toàn là những nhân vật có tiếng về Cổ Nhạc Việt Nam. Tuy trong gia dinh có những nhân vật khoa bảng lỗi lạc về âm nhạc như anh ruột giáo sư tiến si âm nhạc Trần Van Khê, cháu ruột tiến si âm nhạc Trần Quang Hải... Trần Van Trạch phải nói dược nhiều người Việt Nam biết dến hơn cả.

Ông Trần Van Trạch có khiếu âm nhạc từ nhỏ, biết nhiều về Cổ Nhạc, thông thạo dàn kìm và tỳ bà, hát Vọng Cổ rất mùi , nhưng lại thích Tân Nhạc hơn. Sau khi học xong trường Trung Học Mỹ Tho, Trần Van Trạch bắt dầu với nghề thương mại, lập lò làm chén bán ở Vinh Kim nhưng không duợc khá lắm .


Nam 1945, ông Trần Van Trạch bỏ nghề buôn bán, lên Sài Gòn giang hồ và tìm cách di hát cho những phòng trà, vu trường nhỏ.
Dến khoảng nam 1947, nghệ si Trần Van Trạch bắt dầu trình diễn những bài hát hài hước. Những bản nhạc hài hước dầu tiên ông trình bầy là những bản sáng tác bởi nhạc si Lê Thương dã kể ở trên.

Nhưng về sau, vì nhu cầu trình diễn, ông Trần Van Trạch dã tự sáng tác ra những bản nhạc hài hước dể tự mình trình diễn lấy.
Bản nhạc Anh Phu Xích Lô là sáng tác dầu tiên của ca nhạc si Trần Van Trạch :

Có ai mà muốn di tới Chợ Lớn
Có ai mà muốn di tới Chợ Mới
Có ai mà muốn di chóng cho mau tới
Ê! Tôi xin mời lại dây...

Những bài hát nổi tiếng ngày dó là Cái Dồng Hồ Tay, Cây Bút Máy, Anh Chàng Thất Nghiệp, Sở Vòi Rồng, Dừng Có Lo, Tôi Dóng Xi-Nê, Ba Chàng Di Hỏi Vợ, Chiếc Ô-Tô Cu... Bài nhạc nào của nhạc si Trần Van Trạch cung làm người nghe cười... bể bụng.

Thí dụ bài Cái Tê-lê-phôn:
Từ dâu nạn dưa tới  / Gắn chi cái tê-lê-phôn
Bởi tôi muốn làm tài khôn  / Khiến tôi muốn thành ra ma
Không vào Chợ Quán, cung ra Biên Hòa...

Tuy vậy, không phải ông Trần Van Trạch chỉ sáng tác nhạc hài hước.  Chuyến Xe Lửa Mùng 5, kể chuyện di tham mẹ của một anh chàng. Dây là một bản nhạc lúc dầu nghe thấy có vẻ là nhạc hài hước, với những tiếng dộng của nhà ga, xe lửa... Nhưng doạn cuối là một khúc thương ca, khi người về dến nhà mới biết mẹ dã qua dời.

Một bản nhạc có cả hài hước pha lẫn chút triết lý là Khi Người Ta Yêu Nhau :

Khi người ta yêu nhau  / Yêu trong lúc hai mươi tuổi dầu
Thì không phải vì tiền dâu  / Nhưng mà chẳng dược bao lâu

Những doạn giữa nói về các tuổi ba mươi, bốn mươi, nam mươi, sáu mươi và

Khi người ta yêu nhau  / Yêu trong lúc bẩy mươi tuổi dầu
Thì không phải vì tiền dâu  / Nhưng mà chẳng còn bao lâu.

Hai câu ... Nhưng mà chẳng dược bao lâu và Nhưng mà ... chẳng còn bao lâu nghe có vẻ giống nhau. Nhưng suy nghi cho kỹ thấy hai ý nghia khác hẳn nhau và cho thấy Trần Van Trạch là người có dầu óc, biết dùng chữ khá thâm thúy.

Cái triết lý giản dị, có thể học dược từ bài hát là nếu vì vấn dề tiền mà yêu nhau, thì dó không phải là tình yêu chân thật.

Một bản nhạc phải nói hầu như ngày xưa người Việt Nam nào cung phải biết dến, vì dược ông hát di hát lại mỗi tuần khi có xổ số tại rạp Thống Nhất, Sài Gòn .  Và sau này trực tiếp truyền thanh qua dài phát thanh Sài Gòn. Tuần lễ nào người dân nước Việt ở khắp nơi dều nghe thấy tiếng người nghệ si trình bầy bài này qua làn sóng diện. Dó là bài hát  ' Xổ Số Kiến Thiết Quốc Gia , do Trần Van Trạch viết và hát :

Kiến thiết quốc gia  / Giúp dồng bào ta
Xây dắp muôn người  / Dược nên cửa nhà

Tô diểm giang san  / Qua bao lầm than
Ta thề kiến thiết  / Trong giấc mộng vàng

Triệu phú dến nơi  / Nam muời dồng thôi
Mua lấy xe nhà  / Giàu sang mấy hồi

Kiến thiết quốc gia  / Giúp dồng bào ta
y là thiên chức / Của người Việt Nam

Mua số mau lên  / Xổ số gần dến
Mua số mau lên / Xổ số... gần... dến...

Một bản nhạc khác Trần Van Trạch sáng tác không hài hước một chút nào cả là bản nhạc hùng mạnh Chiến Xa Việt Nam, bài dược hát di hát lại trong những dịp dài phát thanh cần chạy nhạc hùng như Ngày Quân Lực, Ngày Quốc Khánh... hay khi có... dảo chánh.

Ca si Trần Van Trạch cung có hát những nhạc không hài hước và hát thật hay. Một thí dụ diển hình là bản Chiều Mưa Biên Giới của nhạc si Nguyễn Van Dông dã nổi tiếng sau khi chính do Trần Van Trạch hát rất diêu luyện, với phần nhạc dệm từ một bang nhạc thu sẵn, của một ban nhạc bên Pháp .  Lúc dó vào khoảng thập niên 1960, phương pháp trình diễn này coi như rất mới. Từ dây, dã phát sinh ra những loại hát có nhạc dệm sẵn (karaoké) .

Ngoài sáng tác nhạc, hát ông còn là trưởng ban nhạc Sầm Giang của dài phát thanh Pháp Á, vào khoảng thập niên 1950. Ban này gồm những ca si nổi tiếng dương thời như Linh Sơn, Tâm Vấn, Minh Diệu, Mạnh Phát, Tôn Thất Niệm...

Trần Van Trạch không chỉ hoạt dộng trong lãnh vực âm nhạc. Cung trong thập niên 1950, khi diện ảnh vẫn còn là một môn nghệ thuật phôi thai ở Việt Nam, Trần Van Trạch dã dóng cùng với nữ nghệ siKim Cương trong những phim như Lòng Nhân Dạo, Giọt Máu Rơi...

Và về sau còn làm dạo diễn diện ảnh cho những phim như Thoại Khanh Châu Tuấn (do Kim Cương và Vân Hùng dóng), Trương Chi Mỵ Nương (do Trang Thiên Kim và La Thoại Tân dóng)...

Nhưng có lẽ công trình ông dóng góp nhiều nhất cho nghệ thuật là những buổi Dại Nhạc Hội, với chuyện sáng tác và sự trình diễn những bản nhạc hài hước dã kể trên của ông . Danh từ Dại Nhạc Hội chỉ những buổi trình diễn ca nhạc xen kẽ với kịch, ảo thuật... tại các rạp hát do chính ông Trần Van Trạch dặt ra và từ dó cung do chính ông dã phát huy chủ trương, bắt dầu từ khoảng nam 1949.

Di nhiên một trong những tiết mục quan trọng nhất của những buổi Dại Nhạc Hội này là màn hát nhạc hài hước của chính Trần Van Trạch.
Nghe Trần Van Trạch hát thấy vui và lạ. Ông có biệt tài bắt chước dược những âm thanh như tiếng còi tầu xe lửa, tiếng xe hơi chạy, tiếng những cầm thú... Nhưng nếu chỉ nghe không cung chưa thấy hết cái hay của ông, mà phải ...  nhìn ông trình diễn mới thấy hết dược cái linh hoạt của bài hát do ông sáng tác.

Giọng hát mộc mạc, dơn giản của người Nam và cách trình diễn hoạt náo những bản nhạc hài hước của chính mình, dã làm nên tên tuổi Trần Văn Trạch, người dược dân chúng Việt Nam gọi là Quái Kiệt.

Với những chương trình Dại Nhạc Hội, Trần Van Trạch dã trình diễn rất nhiều tại Sài Gòn. Danh tiếng của ông nổi như cồn. Ông dã di khắp các tỉnh ở miền Nam và trước khi xẩy ra Hiệp Dịnh Genève 1954 chia cắt dất nước, có lần ông ra cả miền Bắc trình diễn.

Về sau có những người khác theo quan niệm như vậy của ông tổ chức Dại Nhạc Hội cung rất thành công như nhạc si Hoàng Thi Thơ, nữ nghệ si Kim Cương...

Sau Giải Phóng 1975 , Trần Van Trạch bị kẹt lại Việt Nam và ông cung vẫn di lưu diễn thường xuyên cho dến khi qua Pháp nam 1977.

Từ khi , ở Paris, ngoài việc mưu sinh hàng ngày, ông cung vẫn có những hoạt dộng âm nhạc như bang nhạc và video Hài Hước Trần Van Trạch, trình diễn nhạc ở Pháp hay ở Úc, Hoa Kỳ... và hoạt dộng xã hội nhất là trong những buổi hát giúp quyên tiền cho những con tầu về lại biển Dông vớt người Việt tỵ nạn vượt biển.