Luật thơ (sưu tầm)

temtem

Thơ Đường Luật
Luật Thơ Đường Đơn Giản hóa

Thơ đường luật về hình thức thì có thể nói đơn giản như sau:

Luật (1.) 8 câu, bảy chữ mỗi câu ("Thất ngôn bát cú")

Luật (2.) Chữ cuối câu 1,2,4,6,8 (câu đầu và tất cả câu chẳn) phải cùng một vần nhưng là 5 chữ khác nhau trừ khi cùng chữ nhưng khác nghĩa (thí dụ: trái mơ và giấc mơ).





(2.1) Chữ cuối câu 1,2,4,6,8 có cùng thanh bằng hay trắc nhưng thường thì thanh bằng dễ nghe hơn.
(2.2) Chữ cuối câu 3,5,7 là trắc nếu chữ cuối câu 1,2,4,6,8 là bằng và ngược lại.

Luật (3.) Chữ 2,4,6 trong mỗi câu phải đúng luật bằng trắc, chữ 1,3,5 sao cũng được cốt là nghe hoà hợp trong cả câu.

"Nhất tam ngũ bất luận,
Nhị tứ lục phân minh"

Luật (4.) Luật bằng trắc rất dễ, chỉ cần nhớ là trong hai câu đầu các chữ 2,4,6 thay đổi nhau

(4.1)

B,T,B
T,B,T

(4.2) rồi mirror 2 câu, sẽ có luật của 4 câu

B,T,B
T,B,T
------ mirror
T,B,T
B,T,B


(4.3) xong mirror 4 câu sẽ có luật của cả bài 8 câu


B,T,B
T,B,T
T,B,T
B,T,B
------ mirror
B,T,B
T,B,T
T,B,T
B,T,B


Đây là luật cho các chữ 2,4,6. Như đã nói chữ 1,3,5 sao cũng được và chữ 7 thì theo luật số (1).

Thí dụ

Chiều tĩnh tâm

Ngôi chùa mái đỏ ngự trên đồi
Nhìn xuống dòng sông nước chảy xuôi
Bến vắng thuyền neo, neo đợi khách
Sông sâu sóng vỗ, vỗ ru đời
Thiền sư tĩnh tọa suy tiền hậu
Cư sĩ trầm ngâm nghiệm khứ hồi
Mây trắng giăng giăng chiều nắng nhạt
Hồi chuông xoa dịu kiếp con người .

Pham Doanh
___________________________________________


Cảm Tác

Chiều nay gió lạnh mờ hơi sương
Run rẩy cành trơ tuyết ngập đường
Nhớ thuở cơ hàn nơi xứ lạ
Thương thời lận đận lúc tha hương
Mây bay gió thoảng khơi tâm sự
Tuyết phủ sương mờ gợi vấn vương
Đất khách quê người xin gởi gắm
Nửa hồn còn lại kiếp lưu phương .

Gia Phong
___________________________________________

Ải Nam Quan

Hết rồi ơi hỡi ải Nam Quan
Lệ đổ lòng đau hận ngút ngàn
Gió Bắc vênh vang cười chiến thắng
Rừng Nam thổn thức khóc suy tàn
Buôn dân một Đảng mê quyền vị
Bán đất dăm tên hám bạc vàng
Chưa đánh đã nhường ôi nhục nhã
Tủi hờn Sông Núi kiếp nô bang

ThôngGià


Luật (5.) nếu lật ngược câu 2 và câu 1 trong luật (4.1) và áp dụng (4.2) và (4.3)
thì sẽ có như sau

(5.1)

T,B,T
B,T,B


(5.2)

T,B,T
B,T,B
---------- mirror
B,T,B
T,B,T


(5.3)

T,B,T
B,T,B
B,T,B
T,B,T
---------- mirror
T,B,T
B,T,B
B,T,B
T,B,T

Thí dụ

Vết tử thương

Người chiến binh kia ngã xuống rồi
Vết thương trên ngực máu còn tươi
Thù nhà trả hết tròn câu hứa
Nợ nước đền xong cả cuộc đời
Nhìn lá quốc kỳ bay phất phới
Biết quân kháng chiến thắng nơi nơi
Một hơi thở cuối trong lồng ngực
Mắt nhắm, lòng yên, nhẹ nét cười .


Luật (6.) các câu 3,4 và 5,6 phải đối nhau về ý và về tự loại
(chữ nào câu trên là verb/noun/adjective thì chữ ở vị trí đó của câu dưới cũng là verb/noun/adjectiv ...)

Thí dụ

Thù nhà trả hết tròn câu hứa
Nợ nước đền xong cả cuộc đời


Thù nhà ---> nợ nước (compound noun)
trả ---> đền (verb)
hết ---> xong (adverb)
tròn ---> cả (adverb)
câu hứa ---> cuộc đời (compound noun)


Bến vắng thuyền neo, neo đợi khách
Sông sâu sóng vỗ, vỗ ru đời


Bến ---> Sông (noun)
vắng ---> sâu (adjective)
thuyền ---> sóng (noun)
neo, neo ---> vỗ, vỗ (verb, repeated)
đơị ----> ru (present participle)
khách ----> đời (noun)


Thơ thí dụ


Thoảng Ngát Tri Âm

Bạn hãy cùng ta cạn chén đầy
Hàn huyên tâm sự mấy lời say
Thả trôi cay đắng đầy bi lụy
Buông lỏng ngậm ngùi lúc quắt quay
Muợn nguyệt đề thơ ngày hội ngộ
Nhờ mây vẽ cảnh phút men cay
Lỡ mai tóc bạc không về cội
Vẫn ngát tri âm những chuỗi ngày

Triệu Minh

___________________________________________________

TẮT LỬA LÒNG
(NỖI LÒNG LAN)


Ai xui đôi lứa lỡ duyên đầu
Chàng thiếp tơ tình đã khắc sâu
Cứ ngỡ trần gian là cõi phúc
Nào hay dương thế chốn đa sầu
Mượn câu kinh Phật vui mùi đạo
Cậy bóng từ bi lấp biển dâu
Xác bướm nhành lan vùi một mộ
Dây chuông núm ruột cắt lòng đau


Chu Hà

________________________________________________

Giấc Mơ Buồn

Đêm qua mơ ngủ thấy Quê Hương
Thăm lại trường xưa với phố phường
Cây Điệp đầu làng còn tắm nắng
Gốc Bàng cuối ngõ vẫn phơi sương
Dạo nhìn lớp học, lòng xao xuyến
Đứng ngắm sân cờ , dạ vấn vương
Bè bạn Thầy Cô tìm chẳng gặp
Giật mình tỉnh giấc, lệ sầu thương

Minh Long

_____________________________________________

Thi Khách

Rượu phá thành sầu tri kỷ say
Mây mưa tuyết nắng ướp lời hay
Trăng ngang cánh liễu tình thơ nhả
Gió gợn hồ sương ý trút bày
Giai điệu tơ đan hồn tưởng vọng
Hồ trường giọt ấm chí ngời bay
Gom hương vẫy bút nghìn âm điệu
Nối bước người xưa lộng gió mây

Cát Biển



Không bắt buộc phải từng chữ đối chọi với nhau, mà cả nhóm chữ thành 1 loại cũng được, như ba chữ tạo thành nhóm danh từ thì đối với 3 chữ câu kế cũng tạo thành nhóm danh từ, chứ không bắt buộc từng chữ trong nhóm phải đối chọi nhau . Cần nhất là đối ý thôi. Dĩ nhiên là hoàn chỉnh tất cả là hay nhất, nhưng như đã nói, bình đẹp không bằng rượu ngon.

____________________________________________________

Trong bố cục của thơ Đường Luật, mỗi một câu đều có chức năng của nó:

hai câu đầu (1,2) là đề bài . Câu 1 là phá đề, câu hai là thừa đề (chữ thừa có nghĩa là nối theo câu phá để vào bài).

hai câu 3,4 còn gọi là Thực hay Trạng dùng để giải thích đầu bài cho rõ ràng. hoặc cũng có thể dùng để đưa thêm chi tiết bổ nghĩa .

hai câu 5,6 (Luận) bàn bạc hay bàn luận cho rộng nghĩạ cũng có thể dùng như câu 3,4 đưa thêm chi tiết.

hai câu cuối 7,8 (Kết) tóm ý nghĩa của toàn bài và thắt ý lại .

Thí Dụ

Bực gì bằng gái chực phòng không
Tơ tưởng vì chưng một tấm chồng,
Trên gác rồng mây ngao ngán nhẽ,
Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông.
Mua vui lắm lúc cười cười gượng,
Giả dại nhiều khi nói nói bông.
Mới biết có chồng như có cánh,
Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.

Nguyễn Khuyến



Có 8 câu bảy chữ nhưng các cụ xưa đã bày thêm rất nhiều thể loại (hơn 20) như


Thủ nhất thanh ( nhất đồng )
Từ đứng đầu 8 câu đều giống nhaụ

Tám Mừng

Mừng đón xuân về, muôn sắc hoa,
Mừng xuân,xuân mới, mới thêm rạ
Mừng nghe nhựa sống, như còn trẻ,
Mừng thấy đời tươi, chửa muốn già.
Mừng khỏe đôi chân, đi đứng vững,
Mừng tinh cặp mắt ngắm nhìn xạ
Mừng nhau tuổi Thọ tăng tăng mãi,
Mừng được trường xuân hưởng thái hòạ
1986 Lạc Nam

Song điệp
Tất cả 8 câu đều có 2 điệp từ :

Chuyện Đời

Vất vất vơ vơ, cũng nực cười,
Căm căm cúi cúi có hơn ai .
Nay còn chị chị anh anh đó ,
Mai đã ông ông mụ mụ rồị
Có có không không, lo hết kiếp
Khôn khôn dại dại, chết xong đờị
Chi bằng láo láo lơ lơ vậy,
Ngủ ngủ ăn ăn nói chuyện chơị
Nguyễn Công Trứ

Tính danh
Câu nào cũng có từ chỉ nhân danh hay địa danh. Giống như Điển Thi, câu nào cũng dẫn 1 điển ở bên Tàu. Xưa kia các cụ đồ nho chuộng lắm vì như thế các cụ mới chịu cho là có học, rộng kiến thức.

Lỗi Thề

Vùi oan bạc mệnh sóng Tiền Đường (1)
Ngọn đuốc Chiêm Thành(2) rở nhớ thương.
Chắp cánh đẹp gì câu Thất Tịch (3)
Ôm cầm say mãi gái Tầm Dương(4)
Lỗi thề Chung Tử (5) sầu tri kỷ
Hoen mái Tây hiên (6) lệ đoạn trường
Hồ Hán (7) ngậm ngùi mây cách biệt
Ngân Hà (8) mưa gió nẻo cầu sương.
Toại Khang

Láy ba (Vĩ Tam Thanh): Sạch sành sanh-dửng dừng dưng - sát sàn sạt . . .

Ngẫu Hứng

Tiếng gà bên gối tẻ tè te,
Bóng ác trông lên hé hẻ hè.
Cây một chồi cao von vót vót,
Hoa năm sắc nở lóe lòe loẹ
Chim tình bè lứa kia kìa kịa,
Ong, nhĩa vua tôi nhé nhẻ nhè.
Danh lợi mặc người ti tí tị,
Ngủ trưa chửa dậy khỏe khòe khoẹ
Vô Danh


Tựu trung là những xảo thuật để chứng tỏ người viết giỏi về từ ngữ. Theo thiển ý chỉ có tính cách lạ, như Sơn Đông mãi võ trong làng thơ, còn về giá trị thơ thì không có bao nhiêụ Tài liệu này do tham khảo của Bồ Tùng Linh trong site

http://www.honque.com/HQ002/bienkhao.html


Các bạn nếu quan tâm có thể vào đó mà đọc, nhưng coi chừng tẩu hỏa nhập ma
_______________________________________________________

Từ thơ Đường Luật ta có thể chuyển sang thơ Thất Ngôn Bát Cú một cách dễ dàng. Thơ TNBC có thể gọi là thơ Đường Luật theo hình thức về luật bằng trắc nhưng không gò bó về đối câu .

Đa số thơ hay của thời đại mới sau 1930 đều là TNBC, chứ Đường Luật chính cống vì quy luật về bố cục đối câu có tính cách gò bó làm cho câu thơ trở nên tù túng, khó mà phát huy cái tính phóng khoáng của thơ .

Một dạng khác của thơ TNBC là Thất Ngôn Tứ Tuyệt là 1 bài có 4 câu hay có nhiều đoạn, mỗi đoạn 4 câu . Nếu bài thơ có trên dưới 10 đoạn thì gọi là Thất Ngôn Tứ Tuyệt Trường Thiên. Điển hình là các bài thơ của TTKH.
Loại thơ Tứ Tuyệt Trường Thiên chủ yếu để diễn đạt một tâm tình dài hay kể chuyện .


xa vắng

Xa vắng nhau rồi... môi biếng cười
Mắt buồn nhung nhớ cảnh chia phôi
Chong đèn, ghi lại bao hoài cảm …
Cuả phút giây đầu chẳng thể vơi

Xa vắng nhau rồi... ai nhớ không ?
Mây bay nhè nhẹ gió se lòng
Tơ tình người có chăng vương bận ?
Có xuyến xao hồn, có đợi mong ?

Xa vắng nhau rồi... ôi nhớ ghê!
Từng đêm trong giấc mộng say mê
Lời ai tình tự kề đôi má
Vui sướng ngập tràn, cười thỏa thuê

Thức tỉnh cho lòng bỗng tái tê
Mưa sương rơi nhẹ lúc đêm về
Mưa lòng rả rích câu thương nhớ
Mưa chớm vội hôn mái tóc thề

Mưa cho con phố: vắng, buồn tênh
Mưa tí tách rơi giọt ướt mềm
Mưa thấm vào hồn cho mộng tưởng…
Bên anh mơ ước lại mông mênh

Xa vắng đôi bờ cách biệt nhau
Lệ sầu theo khoé mắt lăn trào
Tình yêu lý giải ra sao nhỉ !?
Vương vấn để lòng mãi khổ đau !


Phương Vy
3.03.03

Nhưng phổ thông nhất vẫn là Thất Ngôn Bát Cú, gói trọn một ý thơ vào 8 câu, không dài không ngắn.

temtem

Lục Bát là 1 trong 2 thể loại thơ chính tông của Việt Nam. Thơ Lục Bát khác hơn Ngũ Ngôn hoặc Thất Ngôn của Hán văn ở chổ Ngũ Ngôn và Thất Ngôn chỉ có CƯỚC VẬN (vần ở cuối câu), còn Lục Bát có cả CƯỚC VẬN & YÊU VẬN (Vần Yêu còn gọi là vần LƯNG).

Thơ Lục Bát đã thấm nhuần vào tâm hồn người Việt chúng ta vì đó là thể thơ trong ca dao, đồng dao và các bài ru con. Thơ LB rất giản dị về quy luật, dễ làm nhưng hay hay không thì hoàn toàn tùy thuộc vào người viết, dùng lời hay đễ diễn dạt ý đẹp trong cung điệu êm đềm.

Thơ LB theo như tên gọi gồm các cặp hai câu có sáu chữ và tám chữ, số câu trong bài không giới hạn. Thông thường thì bắt đầu bằng câu sáu chữ và chấm dứt ở câu tám. Nhưng cũng có khi kết thúc bằng câu sáu để đạt tính cách lơ lửng, hiểu ngầm, hay hầu đạt tính cách đột ngột.




--------------
1. LỤC BÁT THÔNG THƯỜNG

x B x T x B(v)
x B x T x B(v) x B(v)

B= bằng, T = trắc, x = sao cũng được

Luật bằng trắc
--------------------------

a. Chữ cuối của câu nào cũng là vần Bằng.
b. Chữ thứ 6 của câu 6 vần với chữ thứ 6 của câu 8 tiếp theo
c. Chữ thứ 8 của câu 8 vần với chữ thứ 6 của câu 6 tiếp theo
d. Chữ thứ 6 và thứ 8 của câu tám nên thay đổi, hễ chữ này không dấu thì chữ kia có dấu hyền hay ngược lạị

(Thí dụ của Nhất Lang)
ĐÚNG:
Đêm nay trăng tỏ sao MỜ,
Đò ngang vĩ tuyến còn CHỜ em QUA
hay
Đò ngang vĩ tuyến còn MƠ em VỀ.

SAI:
Đêm nay trăng tỏ sao MỜ,
Đò ngang vĩ tuyến còn CHỜ em VỀ.
hay
Đò ngang vĩ tuyến còn MƠ em QUA

Luật "Nhất Tam Ngũ bất luận, Nhị Tứ Lục phân minh " cũng áp dụng với thơ này, tức là các chữ lẻ bằng hay trắc gì cũng được trong khi chữ chẵn phải đúng luật.

Thơ Thí dụ

Khi buồn tôi nghĩ chuyện vui
khi vui tôi nghĩ vừa thôi kẻo buồn
đợi người ấy biết yêu đương
đời tôi cũng đã nửa đường đắng caỵ

TVB
________________________________________

VIỄN KHÁCH

nửa khuya chợt thức trăng về
nhìn ra sông núi bốn bề quạnh hiu
dòng đời mỏi bước cô liêu
gối đêm trung thổ, đợi chiều thảo nguyên
nghẹn ngào giọt lệ đỗ quyên
nỗi đau cố xứ nặng triền sóng xô
sương gieo ngàn sợi mơ hồ
thời gian rụng cánh lá khô lạnh lùng.

Mạc Phương Đình
3-03-03

Ngoại lệ: Nhiều khi chữ thứ hai có vần trắc thay vì vần bằng nếu câu sáu có nhịp 3,3 hay câu tám có nhịp 4,4 (Ca dao)

"Mai CỐT cách, tuyết tinh thần
Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười
......
Đau ĐỚN thay phận đàn bà
.....
Nguyễn Du
"

"Cá không ăn muối cá ươn
Con CÃI cha mẹ, trăm đường con hư" (Ca dao)

"Công Cha như núi Thái Sơn
Nghĩa MẸ như nước trong nguồn chảy ra" (Ca dao)

2. LỤC BÁT BIẾN THỂ

x B x T x B(v)
x x x B(v) x T x B(v)

Chú ý: Chữ thứ 6 của câu 6 vần với chữ thứ 4 của câu 8 tiếp theo

Thường thì thể này chỉ có cho ca dao ngắn 2 hoặc 4 câu là nhiều vì không trôi chảỵ

"Cưới vợ thì cưới liền TAY
Chớ để lâu NGÀY, lắm kẻ dèm pha"

"Con thơ tay ẳm tay BỒNG
Tay dắt mẹ CHỒNG, đầu đội thúng bông"
(Ca dao)

3. LỤC BÁT ĐOẠN CÚ

Trong biến thể này các câu 6,8 được cắt thành từng phần tùy theo ý tưởng, hay ngắt ở các chữ lẻ (3 hay 5). Thể này tương đối mới và chỉ thấy nhiều từ thập niên 60's.

THÍ DỤ LỤC BÁT ĐOẠN CÚ

Ngọt ngào trên mắt môi hồng

Ngồi đây
trong lặng lẽ này
Nhẹ nhàng một chiếc lá bay qua thềm
Tơ trùng lắng giọt sương đêm
Hồi chuông xứ đạo
vọng lên cung trầm
Ngân nga rồi nhỏ,
nhỏ dần
Trong đêm tịch mịch thấy gần anh hơn
Ngẩng đầu
đón nhận nụ hôn
Ngọt mềm trên mắt môi hồng,
anh cho ...
(Pham Doanh)

--------------------------------------

Ru em theo tiếng dương cầm Chopin

Ngủ đi!
Em!
Giấc ngoan hiền
Tiếng à ơi
vọng lên miền
trung du
Xoay tròn,
từng chiếc,
lá thu
Bay theo những áng mây mù
quanh ta
Mang sầu thương đến trời xa
Tóc thơm,
xoã gối lụa là,
là đây
Em ơi, ngủ nhé,
ngủ say!
Có anh bên cạnh
những ngày cuối năm
Anh nằm xuống,
mắt ngang tầm
Ru em theo tiếng
dương cầm
Chopin.
(Pham Doanh)

_________________________________________________

Hoàng Hôn Biển Vắng

Quả cầu lửa,
Bỏng chân trời,
Bạc đầu hoa sóng ngàn khơi vỗ bờ.
Rì rào gió mặn vu vơ,
Dã tràng se cát xây nhà uyên ương.
Biển,
Mênh mông đến muôn trùng,
Dấu chân trên cát,
Ngập ngừng,
Lẻ loi .
Xõa tung tóc rối bờ vai,
Hải âu hòa giọng u hoài,
Cô liêu .
Hồn chơi vơi với thủy triều,
Hóa thân bọt biển dập dìu,
Lênh đênh.
Tan vào con sóng đầu ghềnh,
Nghe hiu quạnh,
Vút lên không,
Vỡ òa .

04/2001

NTT

___________________________________________

ƠN EM ƠN TRỜI


Đường xa
Đôi bánh lăn lăn
Chiếc sên thẳng cứng
Dùng dằng nghiến răng

Mưa reo
Nước chảy
Phăng phăng
Anh gò lưng đạp
Em đằng sau ôm

Che chung
Một tấm nhựa còm
Tình chung
Hai quả
Tim ... nhom nhóm lò

Ơn trời
Gió lớn sấm to

Ơn em
Chịu khó ngồi cho anh đèo

Chu Hà
__________________________________________

Nếp Gấp Thời Gian

Tàn xuân
Hoa rụng bên tường
Thoảng
Trong cơn gió
Còn
Vương hương nồng
Tiếng tiêu
Vọng
Giữa thinh không
Âm ba lạc
Tận
Mênh mông cõi sầu
Giòng đời
Cuốn vội về đâu ?
Đường hoa xưa
Đã phai mầu thời gian
Ngã nào
Rẽ lối ly tan ?
Nẻo nào
Đưa đến
Địa đàng an nhiên ?
U hoài
Trong
Nỗi niềm riêng
Hằn sâu
Nếp gấp
Ưu phiền qui tâm
Gọi tên
Những sớm phù trầm
Tóc rơi
Từng sợi
Lặng câm phận buồn.

ngamngui
Mar 4, 2003

---------------------------------------------

Các điều nên tránh trong thơ nói chung và Lục Bát nói riêng

- Tránh trùng ngữ: 1 chữ làm vần (khởi vận= vần mở và tùng vận=vần theo) tuyệt đối không được dùng hai lần trong 1 đoạn 4 câu và nên tránh dùng lại ít nhất trong vòng 10 câu, nếu cứ dùng vần cũ tiếp theo kế hoặc vài câu kế đó thì nhạc điệu của bài thơ sẽ bị nhàm chán.

Thí dụ bài thơ không đạt:

"Hôm nay tôi thấy tôi buồn
Tại tôi hay tại cảnh buồn với tôi
Từ em chối bỏ tình tôi
Chỉ còn tôi với mình tôi nỗi buồn"

Bốn câu này dù đúng quy luật bằng trắc và có âm điệu êm tai nhưng dùng chữ "tôi" và "buồn" mỗi chữ 3 lần làm vần nên không phải là thơ hay được, đó là chưa nói đến tổng cộng 7 chữ "tôi". Dĩ nhiên không bắt buộc phải tránh điệp ngữ 1 cách tuyệt đối, có khi điệp ngữ được dùng cố ý để tạo sắc thái của đoạn thơ nhưng càng bớt được càng tốt.

- Tránh trùng vận: 1 vần nên tránh dùng lại (khởi vận) dù khác chữ ít nhất trong vòng 4 câu (trong vòng 10 thì tốt hơn) , bad example (vần "an" và "ay" bị dùng
lại):

BAD EXAMPLE:
"Nước non trùng điệp mây ngàn
Người ôm một nỗi điêu tàn trong tay
Mênh mông kỷ niệm về đây
Ngày xưa hoa bướm ngày nay muộn màng
Người về quên chuyện thế gian
Còn chăng là giấc mơ vàng đắm say
etc."

hay là

BAD EXAMPLE:
"Nước non trùng điệp mây ngàn
Người ôm một nỗi điêu tàn trong tay
Mênh mông kỷ niệm về đây
Chỉ mơ ước được ngày nay xum vầy
Dù tình xa tít chân mây
Hỏi người có hiểu tình này gió bay
etc."

Vần "ay" ("ây") dùng liên tiếp 3 lần: "tay", "vầy" và "bay", các chữ "đây", "nay" "mây" và "nay" thì không phạm luật vì phải đi theo (tùng vận) các chữ mở vần (khởi vận")

Tóm lại để tránh một vần được hay bị dùng lại thì chữ thứ 8 không được cùng vần với chữ thứ 6 của cùng câu

"Dừng chân trong nỗi hoang mang
Xuống con thuyền nhỏ về ngang thôn LÀNG"

Trong câu sau, chữ LÀNG hỏng vì bắt hai câu tiếp theo lại cùng vần "ANG" đã có .


Trong khi luật tránh trùng ngữ có tính cách tổng quát, luật tránh trùng vận, điệp vận dĩ nhiên không áp dụng cho các thể thơ chỉ có cước vận (vần ở cuối câu) như ngũ ngôn, thất ngôn etc.

temtem

Song Thất Lục Bát cùng với Lục Bát là của riêng Việt Nam ta. Những luật thơ này không có mượn gì của người Trung Hoa như thơ Đường Luật.

Cấu trúc của SONG THẤT LỤC BÁT
---------------------------------------------------------
Mỗi đoạn trong bài STLB gồm 4 câu 7,7,6,8. Số đoạn trong bài không hạn chế.




x x x x B x T(v)
x x B x T(v) x B(v)
x B x T x B(v)
x B x T x B(v) T B(v)

(v) = vần
B = bằng, T = trắc
x = là chữ không tính, bằng hay trắc gì cũng được


Như ta thấy luật bằng trắc của thơ Lục Bát hoàn toàn được áp dụng cho 2 câu 6,8.
Vần của mỗi đoạn 4 câu là

7/1(T) ===> 5/2(T),
7/2(B) ===> 6/3(B)===> 6/4(B)

nghĩa là
chữ thứ 7 (trắc) câu 1 vần với chữ thứ 5 câu 2,
chữ thứ 7 (bằng) câu 2 vần với chữ thứ 6 câu 3,
chữ thứ 6 (bằng) câu 3 vần vơí chữ thứ 6 câu 4.

Để nối 2 đoạn với nhau thì có thêm luật

8/4(B) ===> 5/1 (B) (thông thường)
hoặc
8/4(B) ===> 3/1 (B) (ngoại lệ)

nghĩa là chữ cuối câu 4 phải vần với chữ thứ 5 (hay 3) của câu đầu đoạn mới, thiếu điều này các đoạn thơ trong bài sẽ bị rời rạc không thành một chuỗi. Trong thơ thí dụ là những chữ có (*).

Điều đáng ngạc nhiên là Thơ Song Thất Lục Bát tuy rất đặc sắc nhưng lại ít người làm và ít thơ haỵ Có lẽ đây là thể loại khó làm hay vì có âm điệu cổ, khúc mắc như leo núi của hai câu song thất lại hòa với âm điệu mây ngàn, du dương như nằm võng của hai câu lục bát. Kiệt tác về STLB vẫn là "Chinh Phụ Ngâm Khúc", đến nay vẫn không có thi phẩm nào sánh được .

Mong các bạn vượt qua được những ngần ngại lúc đầu mà làm quen với thể thơ độc đáo nàỵ

THƠ THÍ DỤ CỦA SONG THẤT LỤC BÁT
-------------------------------------------------------------------
( Các chữ viết HOA là VẦN vói nhau, chữ có (*) là vần nối hai đoạn)

Thuở trời đất nổi cơn gió BỤI
Khách má hồng nhiều NỖI truân CHUYÊN
Xanh kia thăm thẳm từng TRÊN
Nào ai gây dựng cho NÊN nỗi NÀY(*)

Trống Trường Thành lung LAY(*) bóng NGUYỆT
Khói Cam Tuyền mờ MỊT khúc MÂY
Chín tầng gươm báu trao TAY
Nửa đêm truyền hịch đợi NGÀY xuất CHINH (*)

Nước thanh BÌNH(*) ba trăm năm CŨ
Áo nhung trao quan VŨ từ ĐÂY
Sứ trời sớm giục đường MÂY
Phép công là trọng, niềm TÂY xá gì
...

Chinh Phụ Ngâm Khúc

-----------------------------------------------------------------

Bình khô đập chén cả cười với nhau

Hôm nay ánh trăng vàng lơ LỬNG
Gió nhẹ lay hờ HỮNG cành CÂY
Đắng cay lời cuối là ĐÂY
Ngày mai xa cách cho ĐẦY nhớ THƯƠNG(*)

Ta cùng em quỳnh TƯƠNG(*) chén CẠN
Nhớ bao ngày bầu BẠN bên NHAU
Cung đàn gieo tiếng oán SẦU
Yêu chi cho lắm mà ĐAU thế NÀY(*)

Thôi em nhé! chia TAY(*) nhau NHÉ!
Một người đi làm KẺ phiêu BỒNG
Một người áo cưới theo CHỒNG
Còn đây chén ngọc rượu NỒNG cho NHAU(*)

Trăng mười tám bắt đầu khuyên khuyết
Thương cuộc tình, nuối tiếc ngày xanh
Từ nay chiếc lá xa cành
Anh về miền gió cát đành quên thôi

Thôi cứ để chôn vùi kỷ niệm
Nhắc làm chi những chuyện u hoài
Coi như tích Nhị Độ Mai
Giấc mơ thoáng nhẹ, dâú hài cỏ hoang

Bâù rượu cạn xoay ngang cười ngất
Em hỏi ta dám bất chấp đời ?
Thôi, mai đám cưới em rồi
Trả em nguyên vẹn về người lạ xa

Đêm nay ánh trăng tà lạnh lắm
Sưởi cho nhau canh vắng thế thôi
Em về bên phía kia đôì
Còn ta diện bích, mộng đời u minh

Ta chẳng tiếc cuộc tình dang dỡ
Chỉ nghe tim đã vỡ tan rôì
Coi như duyên nợ lứa đôi
Cầm bằng sông nước cuốn trôi mịt mùng

Cùng một nỗi niềm, chung tâm sự
Uống cho đầy tư lự đêm nay
Lâu rồi chẳng có dịp say
Rôì đây như khói mây bay cuối trời

Ừ thôi nhé ta rời phố vắng
Đếm tháng ngày cho trắng bàn tay
Mơ hồ nửa tỉnh nửa say
Tên người ta gọi vơi đầy hồn hoang

Còn đâu đó hương thoang thoáng nhẹ
Tiếng kinh hòa tiếng kệ điêu tàn
Trách trời cắt đứt tơ vàng
Tình vừa chớm mộng đoạn tràng lên ngôi

Uống đi em, để quên người
Bình khô đập chén cả cười với nhaụ

Pham Doanh

(Đoạn cuối chỉ có hai câu Lục Bát để gây ấn tượng)

U Hoài Của Sóng

Ai có hiểu u hoài của sóng
Cứ vỗ bờ vang vọng triền miên
Thét to để trút ưu phiền
Gối đầu thổn thức bên triền cát ai

Ai có hiểu u hoài của sóng
Cả một đời ước vọng bình yên
Sóng trườn lên bãi cát hiền
Vỗ về, an ủi ... lời nguyền chẳng phai

Ai có hiểu u hoài của sóng
Vẫn vỗ bờ vang vọng ngàn năm
Thủy triều giật sóng xa xăm
Bạc đầu sóng vỗ tìm thăm lại bờ

Sóng biết cát vẫn chờ, vẫn đợi
Sóng vẫn tìm cơ hội về bên
Cho mình - ta lại đẹp duyên
Đan tay, đầu gối đầu, miên man tình

NTT
___________________________________________

Niềm Riêng

Có những niềm riêng hoài ấp ủ
Mặt tươi cười, lòng phủ rong rêu
Chôn vào đáy mộ tình yêu
Là con tim bạc với nhiều xót xa !

Còn gì nữa để mà thương tiếc
Nợ nhân tình oan nghiệt chi đâu !
Vương mang là những khổ sầu
Cuối đường gục ngã đời nhau còn gì !

Người vội vã bước đi vội vã
Như ngại ngần ..xa lạ, chưa quen
Phố xưa ..vàng vỏ ánh đèn
Cho ta ngần ngại cài then giấc nồng !

Đơn chiếc bóng, phòng không lạnh lẽo
Bạn chung tình bạc bẽo như vôi !
Người nào cũng thế mà thôi
Cuối cùng rồi cũng phai phôi hẹn thề !

Giữa đường về, riêng ta đứng lại
Giấu nỗi niềm ngần ngại bấy lâu
Vào trong nỗi nhớ ban đầu
Để rồi mang xuống đất sâu một mình !

Thanh Trân
03.03.03
_______________________________________________

Sầu đời

Mộng chẳng thật vì đời là thế
Kiếp con người như thể phù vân
Cớ sao ta phải ngại ngần
Con cờ lỡ bước chẳng cần thối lui

Cuộc trần thế có bùi ngùi thương cảm
Số phận mình ai cản được đâỷ
Thôi đành nhắm mắt xuôi tay
Sông kia sẽ cạn đời này cũng qua

Đừng toan tính chạy xa trần thế
Phải đọa đày không kể riêng ai
Trường giang nước chảy miệt mài
Chỉ là số kiếp sao ai bận lòng

Có cay đắng trong vòng tục lụy
Sao cố tình suy nghĩ vẩn vơ
Dòng đời phiêu bạt hững hờ
Bâng khuâng ta dệt vần thơ quên đời

Hãy quên hết cho vơi sầu thảm
Tạm xa rời lãnh đạm tình xưa
Thời gian một thoáng đong đưa
Trăm năm một cõi như vừa thoáng qua

Hoàng Dung
3/3/03
_____________________________________________

Hoài vương kỷ niệm

Cuộc đời mãi ru lầm mộng mi.
Người dối gian hay chỉ đùa chơi
Ngập ngừng hứng giọt mưa rơi
Ngồi thương dĩ vãng, một thời đắm say

Em đã đến từng ngày dệt mộng
Thuở hẹn hò trông ngóng tin nhau
Trăng Thu đẹp sáng trên cao
Soi đường dương thế, ngọt ngào bến yêu

Tình xưa đó như chiều nắng nhạt
Nhẹ vu vơ nào khác bóng mây
Ru ta nỗi nhớ ngất ngây
Hoài vương kỷ niệm, đong đầy nắng Thu

Em xa vắng mịt mù lạc lối
Tôi ngồi đây kết nối vần thơ
Đêm nay ngồi ngắm trăng tơ
Cạn ly rượu đắng, vu vơ mỉm cười

Minh Long

temtem

Haiku là một thể thơ của Nhật, được truyền sang Trung Hoa rồi vào Vietnam. Hiện nay thể thơ này cũng đã du truyền sang các nước Tây Phương như Mỹ Pháp.
Hàng năm có những cuộc thi Haiku ở Nhật, số bài tham dự đến cả mấy chục ngàn, có khi cả trăm ngàn bàị




Về hình thức thì Haiku gồm 3 câu và 17 âm, không phải 17 chữ, chia làm 5,7,5.
Tiếng Nhật và hầu hết ngôn ngữ gốc latin-roman của TâY Phương đa âm nên nhiều khi 1 câu chỉ có 1 chữ hay hai . Thí dụ như "Sayonara" tính là 4 âm, "unforgettable" đã có thể là 1 câu rồi .




Riêng tiếng đơn âm như Hán, Việt hay Triều Tiên thì có thể dùng 17 chữ trong 3 câu, vì vậy diễn dạt được nhiều hơn. Nhưng tinh túy của Haiku không phải là để nói nhiều, mà để diễn dạt một thoáng suy tư, một khung cảnh cô đọng, một chút thiền.
Haiku không phải là một phim bộ dài dòng mà là một tấm ảnh chụp lấy một khoảng khắc, một trừu tượng, một tư duy, nên nhiều khi vài chữ cũng đủ. Cái hay và khó hay của Haiku là ở chỗ đó. Đọc một bài thơ Haiku hay như nghe một tiếng khánh cô đọng thật ngắn gọn nhưng ngân nga, để lại ấn tượng lâu trong tâm hồn người .

Haiku không có luật về âm điệu và vần. Kết hợp vào thơ Vietnam ta có thể cho câu cuối vần với 1 trong hai câu trên, nhưng không bắt buộc.

Về nội dung, Haiku chính tông đòi hỏi trong bài phải nói về một trong bốn mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông. Không có nghĩa là phải nêu tên một mùa ra mà dùng biểu tượng cũng được, như tuyết, hoa đào, nắng ấm v.v.

Dù vậy quy luật này cũng không cần theo vì gò bó vào một khía cạnh quá. Trong văn học sử Nhật có thiền sư Basho là người để lại nhiều bài Haiku bát ngát hương Thiền.

Các bạn muốn đọc nhiều Haiku xin vào trang thơ Pham Doanh

__________________________________________

Haiku

Người chiết tự trong đêm
Chữ bình tâm loay hoay xếp mãi
Quên ngày mới vừa lên

Ngư ông không dụng mồi
Con Koi bạc chưa hề sứt mép
Chiều nay về cơm chay

Fisher without bait
The silver Koí's lips unhurt
Vege dish tonight.

Xếp chân mong thiền tọa
Ruồi đậu bàn tay, vỗ bàn tay
Tâm tịnh mất khi nàỵ

Giá áo và túi phân
Vùng kinh điển đốt hoài chẳng hết
Về đi, tập đánh vần!

temtem

Thơ tám chữ phát sinh từ thập niên 30-40 trong phong trào thơ mới tiền chiến. Tiêu biểu là các bài thơ của Hồ Dzếnh và Xuân Diệu .





Cách làm thơ tám chữ

Có ngươì hỏi cách làm thơ tám chữ
Xin trả lời dễ lắm chứ ai ơi
Nghĩ làm sao thì cứ viết nên lời
Vì vần điệu không bó như thơ khác
Cốt là nghe êm êm theo tiếng nhạc
Mỗi một vần chỉ phải một lần thôi
Hết hai câu lại được đổi âm rôì
Bằng bằng hết lại đến phiên trắc trắc
Cần âm điệu nghe sao đừng khúc mắc
Đừng cho 5,6 chữ một âm đều
Nên đổi thay bằng trắc thật là kêu
Không nhất thiết câu đâù tiên phải trắc
Vần thứ nhất câu 2 & 3 bắt cặp
Rôì 4 & 5, 6 & 7 tiếp tục đi
Câu cuôí cùng cũng chẳng bó buộc gì
Vì chấm dứt mà không cần vần tiếp
Thơ có hay còn nhờ ngôn ngữ đẹp
Như bài này con cóc phải cười thôi
Viết lông bông đùa một chút cho vui
Để cho biết đó là thơ tám chữ

À quên chứ, vần bằng còn hai thứ
Hoặc dâú huyền hay không dâú đó nghe
Trong hai câu liên tiếp phải đổi bè
Huyền câu trước thì câu sau không dấu

Pham Doanh




Về vần luật thì thơ tám chữ thường làm theo lối liên vận hoặc cách vận.

Liên vận dễ làm hơn vì cứ hai câu lại đổi một vần. Câu đầu bình thường không bắt vần, chỉ để dẫn vào bài, từ câu hai trở đi mới cặp vần, cứ hai câu bà(ng rồi đến hai câu trắc. Cách chia thành từng đoạn 4 câu trong thể liên vận chỉ là hình thức vì câu đầu đoạn sau vẫn cần vần với câu cuối đoạn trước


Thơ tám chữ liên vận (bài của Hoài Nhân có 4 câu lục bát mở đầu)


hình như

hình như có một nỗi buồn
cứ theo ta mãi, vương vương bên trời
bây giờ ngồi ngắm mưa rơi
người ơi, xin hãy giữ đời cho nhau

***

tình thư cũ giữ làm gì em nhỉ
biết tìm đâu những kỷ niệm hôm nào
đôi tay gầy níu kéo những vì sao
tuy vẫn biết không thể nào bắt được

tà áo trắng, tà áo dài tha thướt
không bao giờ anh quên được đâu em
ở bên nay khi vũ trụ lên đèn
anh đếm bước giữa đêm buồn phố thị

chiếc áo trắng đâu mất rồi em nhỉ
đứng đợi hoài mà chỉ thấy lá rơi
mây lang lang cũng dừng bước, mỉm cười
- chờ ai đó .. về thôi ... người khách lạ

chiếc áo trắng bây chừ xa, xa qúa
em có còn nhặt lá những chiều thu
đi lang thang trong buổi sáng sương mù
trời Dalat vẫn buồn như thuở đó ?

ở bên ấy có khi nào em nhớ
những ngày vui, hai đứa bước bên nhau
anh bây giờ ... có còn lại gì đâu
chiều xứ lạ, bước mau trên lối vắng ...

Hoài Nhân

____________________________________________

Bóng nhạn cuối chân đèo

Ôi giấc ngủ hoang vu làm mệt quá
Vời vợi em, bóng nhạn cuối chân đèo
Ta bám trên từng mỏm đá cheo leo
Ta với hụt, bàn tay đầy mộng mị
Rơi hun hút trong khoảng không kinh dị
Ta cong người ôm lấy vạn vì sao
Em ở đâu ? chẳng thấy một câu nào
Có tìm mãi, có gọi hoài cũng thế
Người yêu hỡi, tên em lời kinh kệ
Ê a hòa trong điệp khúc ru hời
Ta bật cười, ta cắn chảy máu môi
Ta mở mắt, vẫn chỉ là đêm tối
Con thuyền vỡ lênh đênh ngàn bão nổi
Một kiếp người nào háo mãi luân lưu
Dù lang thang linh hồn vẫn lao tù
Trong khắc khoải, trong cơn mê đày đọa
Ôi giấc ngủ hoang vu làm mệt quá
Vời vợi em, bóng nhạn cuối chân đèo
.....

Pham Doanh





Thơ cách vận tám chữ đòi hỏi câu lẻ vần với câu lẻ và câu chẳn vần với câu chẳn. Như vậy một đoạn 4 câu cần hai vần, nhưng ngược lại các đoạn không cần nối vần với nhau .


sáng hôm nay , tiếng chuông nào báo thức
ta giật mình, bật dậy , chực ra đi
lòng cứ tưởng sương, nắng nào thúc giục
thì ra mưa đang gõ, rất thầm thì

đã lâu lắm, ta không ra khỏi nhà
kể từ lúc em đi , vắng, vườn hoa
con mèo nhỏ còn ưu tư nhớ bạn
huống hồ chi, trống rỗng, trải trong ta

đêm hôm qua, trằn trọc cơn baõ cũ
sáng hôm nay , thấy mưa trước sân nhà
mưa này sao trông giống con nước lũ
xô đẩy hồn người vào cuộc phong ba

sáng hôm nay, cơn mưa nào cào xướt
dậy , ra sân, ngồi, nhớ hết mưa xưa
ký ức nào, ôm nỗi buồn khóc mướt
ôi, giọt mưa, sao cứ mãi cợt đùa

vào ra một mình, thở dài thườn thượt
chiếc ghế em ngồi, đong đưa nỗi sầu
ngày và tháng, dường, trôi mau phía trước
ta dường như, trôi ngược lại về sau

cây chanh kiểng , mang về, bỏ nằm góc
( bảo rằng, ngó chừng ta, kẻ vô tình )
em đâu biết, chanh cũng nghìn giọt lệ
cũng như người, khô lệ , chết, lặng thinh

ta đứng đó, buổi sáng nhìn mỉm cười
chờ em đến, như ngày đợi lâu, đêm
ngày với đêm, vô tình chơi cut' bắt
em nỡ lòng, quanh quẩn, giỡn, trong tim

em khong đến, làm sao ta biết được
đời sống này, hạnh phúc có hay khong ?
mưa đã đến, cọng cỏ xanh mọng nước
riêng trời ta, mây xám vẫn mênh mông

Nnguong



Một biến dạng của thơ tám chữ cách vận là trong 1 đoạn 4 câu chỉ cần câu 4 vần với câu 2; còn hai câu lẻ mang vần trắc là đủ.

Về âm điệu thì phổ thông nhất là nhịp 3,2,3 hay 3,3,2. Vì thế có khi trong thơ tám chữ, một câu được ngắt thành hai như


Cảm ơn anh

Cảm ơn anh
Đã làm em xúc động
Cánh thiệp xinh
Với dòng chữ ân tình
Tháng ngày qua
Tình ngỡ chẳng hồi sinh
Nay bất chợt
Mi em tràn nước mắt ....
Cảm ơn anh
Chữ vợ ngoan anh tặng
Chữ mẹ hiền
Anh âu yếm trao ban
Đã từ lâu
Em luôn thấy bẽ bàng
Không đón nhận
Lời yêu thương ai cả
Để hôm nay
Ngày lễ ca tụng mẹ
Cánh thiệp mừng
Anh ưu ái trao em
Dẫu trước anh
Người ta tặng lời khen
Đầy hoa mỹ
Với bó hồng trong trắng
Nhưng cũng vẫn
Không bằng lời anh tặng
Chữ vợ hiền
Em ao ước bao ngày
Mong từ đây
Bao sóng gió qua đi
Đời sẽ sáng
Khi gia đình êm ấm .....

Uyenvy

temtem

Đây là một đặc dạng của thơ thất ngôn tứ tuyệt, đặc biệt chỉ dùng thanh bằng, tạo nên âm điệu lạ .





Ngày Xưa Dư Âm...

Ta nhìn mùa thu qua bao năm
Thăng trầm đời ta nơi xa xăm
Chưa lần về quê ta mong thăm
Tâm tình ngày xưa bao dư âm

Xa rồi tha hương ta lang thang
Vì đời sinh nhai ôi gian nan
Đêm ngày ưu tư hay miên man
Bao trùm sầu đâng trong không gian





Hơn mươi năm qua như mây trôi
Xa nhà xa quê tim đơn côi
Mơ về dòng sông xưa xa xôi
Con đò ngày nao đưa em tôi

Ôi người tôi yêu nay phương nao
Mơ hoài hình em trong thanh tao
Yêu người tình tôi trong hư hao
Bao ngày tương tư tôi xanh xao

Nào ngờ tình yêu bay xa mau
Em đành sang sông, tôi lao đao
Bên chồng em vui, tôi buồn đau
Lời thề năm xưa em quên sao ???

Thôi thì tình ta chia hai phương
Chung tình mà chi thêm thê lương
Ôm tình mình tôi mang sầu vương
Chôn tình vào tim quên đau thương

Bây giờ còn chăng riêng mình ta
Ddêm về buồn tênh cơn mưa sa
Ta nhìn mùa thu trôi nhanh qua
Đâu ngờ đời ôi ... bao phong ba

SaMạc

temtem

Các thể 4468, 4477, 4447

Các thể sau đây không có luật nhất định, chỉ là ghi nhận để làm orientation thôi . Nói chung thì các thể này không thường gặp vì khó làm hay .


Thể "Song Tứ Lục Bát" (4,4,6,8) là biến dạng của song thất lục bát.
Trong thể này các chữ vần vơí nhau đều là vần bằng


1. Chữ cuối câu 2 (4 chữ) vần vơí chữ cuối câu 1 (4 chữ)
2. Chữ cuối câu 3 (6 chữ) vần vơí chữ cuối câu 2)
2. Chữ thứ 6 câu 4 (8 chữ) vần vơí chữ cuối câu 3
4. Chữ thứ 8 câu 4 vần vơí chữ cuối câu 1 của đoạn tiếp

Sau đây là những thí dụ của thể 4,4,6,8

Có những buổi chiều
Vắng bóng người yêu
Em ngồi xõa tóc cơ liêu
Trên không vẳng tiếng sáo diều vu vơ

Một chiều mơ (*)
Lại một chiều thơ
Em đan mộng đẹp bằng tơ
Có người làm nhện đứng chờ mối em

Những buổi chiều êm
Đưa võng bên thềm
Nhớ em mắt biếc môi mềm
Người về đoàn tụ êm đềm gối chăn .

Pham Doanh

(*) exception 3 chữ

--------------------------------------------------------------------------------
Thể 4,4,7,7

1. Chữ cuối câu 2 (4 chữ) vần vơí chữ cuối câu 1 (4 chữ)
2. Chữ cuối câu 3 (7 chữ) chỉ cần là thanh trắc
3. Chữ thứ 5 câu 4 (7 chữ) vần vơí chữ cuối câu 3
4. Chữ thứ 7 câu 4 vần vơí chữ cuối câu 1 của đoạn tiếp


MISSISSAUGA

Mississauga
Thành phố nhạt nhoà
Đang dần xa theo làn mây trắng
Cho lòng người mang nặng nhớ nhung

Tâm tưởng mông lung
Bóng tối mịt mùng
Tìm trong đêm ánh sao định lối
Tìm trong ta một cõi không người

Kỷ niệm trào khơi
Ngày tháng xa vời
Gặp lại nhau ngập ngừng bỡ ngỡ
Một quãng đời còn nhớ hay không ?

Trời đất mênh mông
Lặng lẽ đáy lòng
Vẫn là ta muôn đời bắt bóng
Trả cho người cuộc sống bình an

Thăm thẳm không gian
Lồng lộng gió ngàn
Gió đưa ta về nơi vô tự
Có ai tìm quá khứ cho ta

Mississauga
Sương khói nhạt nhòa .....

Pham Doanh

-----------------------------------------------------------------------------------
Một biến dạng khác của thể 4,4,7,7

1. Chữ cuối câu 2 (4 chữ) vần vơí chữ cuối câu 1 (4 chữ)
2. Chữ cuối câu 3 (7 chữ) chỉ cần là thanh trắc
3. Chữ thứ 5 câu 4 (7 chữ) vần vơí chữ cuối câu 3
4. Chữ thứ 7 câu 4 vần vơí chữ cuối câu 1 và 2

Tức là các đoạn 4 câu độc lập với nhau không cần nối vần như dạng ở trên .

Phải em đó không ?
Ơi bé má hồng
Mang giọt nắng về cho tan tuyết
Cho tình ấm lại, hết mùa đông

Em tuổi hai mươi
Xanh giấc mộng đời
Tung cánh hoa gửi hương theo gió
Đến nơi nào xa thẳm mù khơi

Có kẻ dừng chân
Bên nỗi điêu tàn
Rồi một chiều trong cơn gió thoảng
Mùi hương ngào quyện bước lang thang

Quên đời phiêu lãng
Ôm giấc mộng vàng
Ta ước mơ làm chim hồng tước
Đến bên người hết kiếp đi hoang .

Pham Doanh

----------------------------------------------

Từng mùa đông

Mùa đông tha hương
Ngày tháng chán chường
Bao nhiêu năm hồn ta tê dại
Lạc loài xa đất mẹ yêu thương

Mùa đông giá băng
Một trời tuyết trắng
Bông tuyết nhẹ vờn bay trong gió
Ngỡ bông gòn đầu ngõ giăng giăng

Tuyết phủ hàng thông
Tuyết phủ trong lòng
Khép kín một dòng sông băng đá
Như hồn ta xa lạ với mùa đông

Tóc đã điểm sương
Sao chưa lên đường
Về lại nơi bóng dừa xanh ngát
Nắng hiền hòa ấm áp quê hương.

Pham Doanh

-----------------------------------------------------------------------------------
Thể 4,4,4,7, nghĩa là 1 đoạn thơ gồm có 3 câu 4 chữ và 1 câu 7 chữ, thể này chỉ là biến dạng của thể 4,4,7,7:
-----------------------------------------------------------------------------------

1. Chữ cuối câu 2 (4 chữ) vần vơí chữ cuối câu 1 (4 chữ)
2. Chữ cuối câu 3 (4 chữ) chỉ cần là thanh trắc
3. Chữ thứ 5 câu 4 (7 chữ) vần vơí chữ cuối câu 3
4. Chữ thứ 7 câu 4 vần vơí chữ cuối câu 1 của đoạn tiếp theo

THÁNG BẢY MƯA NGâÂU

Sài gòn tháng bảy
Những trận mưa bay
Những giờ nắng đổ
Thương trách người để khổ cho ta

Ngọc Lan thơm lạ
Theo gió bay xa
Thiên kim nhất tiếu
Chẳng cho ta sắm kiệu đưa người

Son nhạt nét môi
Tình đã muộn rồi
Người em cúi mặt
Tránh không nhìn ánh mắt vấn vương

Mai anh lên đường
Trong nỗi tiếc thương
Mang về Tây Đức
Rồi từng đêm thao thức âm thầm

Em về lặng câm
Dưới mái nhà thân
Trong khung trời bé
Để đêm khuya ngấn lệ bên lầu

Từng trận mưa ngâu
Khóc cuộc tình sầu
Bóng in trên vách
Thương nhớ người xa cách trùng dương

Pham Doanh

Vần điệu trong các thể này có thể thay đổi không nhất thiết phải vào một khuôn khổ nào . Cốt yếu là đọc lên thấy êm tai là được .